By 
Φίλες και φίλοι,
Δεν είμαι ειδικός στην κριτική της ποίησης. Την απολαμβάνω ως αναγνώστης και συχνά πιάνω τον εαυτό μου να αναζητά μέσα στους εκατοντάδες στίχους, κάποιες ελάχιστες στιγμές, όπου η γλώσσα αποθεώνει τις αισθήσεις, όπου η αναγνωστική απόλαυση δίνει σκιρτήματα στην ψυχή, χαράς ή λύπης, ελπίδας ή απογοήτευσης, σκοτεινιάς ή λαμπρού φωτός…
Προπάντων όμως αναζητώ στην ποίηση αυτή την ομορφιά της εναρμόνισης των λέξεων, της σύζευξής τους σε εννοιακούς συνδυασμούς, κάποτε λογικά αταίριαστους, μα αισθητικά αρμονικούς όπως σε μια συναυλία τα βαρέα τύμπανα συνάδουν με το αιθέριο βιολί επιτυγχάνοντας μαζί μια μουσική πανδαισία.
Ακόμα πιο δύσκολη είναι η αναζήτηση αυτών των σπάνιων στιγμών επίτευξης λεπτών αισθημάτων, σε ποιητικές φόρμες δομικά αυστηρές, όπως το σονέτο, τα λίμερικς, οι μαντινάδες ή εν προκειμένω -με τη συλλογή του φίλου μας Κώστα Παππή- των χαϊκού.
Γιατί εδώ ο ποιητής στριμώχνει την έμπνευσή του σε στενά καλούπια δοσμένα από την ποιητική παράδοση. Στα χαϊκού πιέζεται να δώσει τα όσα πολλά έχει να μας πει, μέσα στον αυστηρό περιορισμό των 17 συλλαβών, και μάλιστα σε δομή τριών αράδων με 5, 7 και 5 συλλαβές. Έτσι το καθιέρωσαν οι μεγάλοι διδάχοι της αυστηρής παραδοσιακής ιαπωνικής λογοτεχνίας.
“Αν θέλεις, ποιητή μου,… τόλμα!” σε προκαλούν από το βάθος των αιώνων. “Αλλά θα κάνεις ποίηση με τους δικούς μας όρους: Τρεις μικρές αράδες με συνολικά 17 συλλαβές… ούτε μία παραπάνω”.
Η πρόκληση είναι ισχυρή, η ποίηση είναι μαγεύτρα… Αλλά και ο Κώστας Παππής αποδεικνύει με τη συλλογή του αυτή πως “σήκωσε το -ποιητικό- γάντι” και μονομάχησε επάξια.
Πέτυχε…, δεν μπορώ να υπολογίσω βέβαια με πόσα άπειρα (;) σβήσε / γράψε / αντικατάστησε / ψάξε στο λεξιλόγιο που διαθέτει η ποιητική σου δεινότητα… ανακάλυψε τη μόνη λέξη…
Ο ποιητής μας πέτυχε, αφού δούλεψε με υπομονή, με επιμονή και με την επίνευση μιας βαθιάς Καβάφειας “αίσθησης της ποιήσεως”… Πέτυχε τη μέγιστη συμπύκνωση της ουσίας όλων όσων θα έλεγε σε εκατοντάδες σελίδες ένας συγγραφέας ή σε πολύστιχα ποιήματα ένας ποιητής.
Πέτυχε να συμπεριλάβει στο ελάχιστο κύτταρο των δεκαεπτά συλλαβών, όλη του την ποιητική ιδέα, συνοδευμένη “με μια χθόνια μουσικότητα”, όπως λέει ο ποιητής και μελετητής των χαϊκού Γιώργος Ρούσκας.
Παραφράζοντας λίγο κάποια λόγια του ίδιου μελετητή, θα έλεγα ότι ο Κώστας Παππής με τα χαϊκού του δημιουργεί στιγμιαίες, απρόβλεπτες, σεισμικές δονήσεις στην ψυχή του αναγνώστη, σπάζοντας τα στεγανά και βγάζοντας ακαριαία στην επιφάνεια κάθε φορά μιαν Αλήθεια. Αυτή η Αλήθεια μπορεί να δονήσει χιλιάδες ακόμη, προκαλώντας αλυσσιδωτούς σεισμούς και ενεργοποιώντας τα “βαθιά ρήγματα του έσω του κόσμου”.
Πολύ επιτυχώς ο Κώστας Παππής συνδύασε κατά ομάδες τα λιλιπούτια ποιήματά του, εκμεταλλευόμενος την πηγαία τους μουσικότητα και παρουσιάζοντάς μας σήμερα τη συλλογή του με συνοδεία συμφωνικής μουσικής. Άλλωστε αυτό καταμαρτυρεί και ο τίτλος: “Συμφωνία σε χαϊκού”.
Υπέροχη θα έλεγα είναι και η όλη μορφή του βιβλίου, ως μικρό κόσμημα, που απ’ ό,τι γνωρίζω είναι όλο δημιουργία του ίδιου του ποιητή.
Θα κλείσω τη μικρή μου αυτή παρέμβαση με ανάγνωση δύο ποιημάτων, τα οποία κατά σύμπτωση γειτονεύουν στις αντικριστές σελίδες 132 και 133.
Το ένα με άγγιξε βαθιά για το απολύτως επίκαιρο μήνυμά του, μήνυμα ή διαπίστωση; “Αίμα στάζοντας / το σύννεφο τ’ άδικου / ποτίζει τη γη.
Το άλλο, ας το καταλάβετε εσείς γιατί με συγκίνησε τόσο πολύ: “Μια κουκουβάγια / φρουρός στο κυπαρίσσι / του πατέρα μου…”
Φίλες και φίλοι,
στη μυσταγωγική τούτη βραδιά πήραμε όλοι μας μια πρώτη γεύση από την ποιητική μουσικότητα και από τη λεκτική ομορφιά των χαϊκού του Κώστα Παππή.
Έχοντάς τα όμως πάντα διαθέσιμα από σήμερα στα χέρια μας ή στην τσέπη μας, [αφού η συλλογή είναι σαν κόσμημα εγκιβωτισμένη σε καλαίσθητο βιβλίο τσέπης] θα μπορούμε να τα απολαύσουμε εν συνόλω στην πλήρη τους αρμονία, καθώς και να ανατρέχουμε κατά καιρούς σε ένα-ένα ξεχωριστά, σαν να γευόμαστε εύγευστους παραδείσιους καρπούς.
Αναζητήστε το λοιπόν.
Φίλτατε Κώστα, για όλη αυτή τη συγκινησιακή ομορφιά που μας προσφέρεις, για όλη σου την επιτυχημένη προσπάθεια να γράψεις χαϊκού, σε συγχαίρω και συνάμα σε ευχαριστώ!
Γιάννης Δ. Μπάρτζης, δρ.φ.
————————————
(*) αναγνώστηκε κατά την παρουσίαση του βιβλίου στις 14 Δεκεμβρίου στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κιάτου
Comments