Μια ματιά στην ποιητική του Ταρκόφσκι

Το όνομά του έχει συνδεθεί με τον ρωσικό κινηματογράφο, καθώς ο ίδιος αποτελεί έναν από τους κορυφαίους εκπροσώπους του. Αλλά και με τον παγκόσμιο, αφού το έργο του είναι σημείο αναφοράς σινεφίλ και δημιουργών.

Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (που κατά σύμπτωση «έφυγε» από τη ζωή πριν από ακριβώς από 35 χρόνια, Δεκέμβριο του 1986) είναι από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες στην ιστορία του κινηματογράφου, με τις ταινίες του να γεφυρώνουν το χάσμα ανάμεσα στο arthouse σινεμά και το ευρύ κοινό.

Παρ’ ότι έκανε πράγματι ποιητικό σινεμά, όλοι ξέρουμε πως η πραγματικά καλή ποιητική γραφή σε κάθε τέχνη είναι ταυτόχρονα και λαϊκή-ανοιχτή και συναισθηματικά κατανοητή από όλους. Πως ένας από τους κύριους στόχους του κινηματογράφου είναι η καταγραφή της αληθινής ανθρώπινης εμπειρίας του χρόνου – αυτό πίστευε ο Ταρκόφσκι.

Ο Αγγελος Αλετράς, από την άλλη, ψάχνει τον χώρο στο έργο του. Το νέο του βιβλίο (μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νήσος) «Χώροι του ανοίκειου – Η ποιητική του Αντρέι Ταρκόφσκι» παρουσιάζεται σήμερα στις 19.00, στο καφέ «Βραζιλιάνα» (πλ. Μερκούρη, Α. Πετράλωνα), από τους Σταύρο Σταυρίδη (καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων, ΕΜΠ), Πόλυ Λυκούργου (κριτικός κινηματογράφου, Flix.gr) και Δημήτρη-Χρυσό Τομαρά (συγγραφέας, διευθυντής του περιοδικού recto/verso), με ελόγου μου στον συντονισμό.

«Ισως σήμερα, σε πείσμα της γενικευμένης απώλειας νοήματος που βιώνουμε, ο Ταρκόφσκι να είναι πιο επίκαιρος από ποτέ», μας λέει ο συγγραφέας. Ο ίδιος, αν και ανήκει στον χώρο των θετικών επιστημών (αποφοίτησε από τη Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ), συνέχισε με σπουδές στον κινηματογράφο στο εξωτερικό και το παρόν βιβλίο αποτελεί επεξεργασμένη μορφή της διδακτορικής του διατριβής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ.

Μπορεί να ακούγεται ως κάτι εξαιρετικά εξειδικευμένο, ωστόσο το βιβλίο κατορθώνει να κερδίζει και τον μυημένο στο έργο του Ρώσου σκηνοθέτη, καθώς δίνει μια «μέσα ματιά» σε αυτό, αλλά και τον μη ειδικό αναγνώστη, αφού -ειδικά στο δεύτερο μέρος του- «διατηρώντας την αίσθηση της μαγείας», όπως λέει χαρακτηριστικά η Αντουανέττα Αγγελίδη που προλογίζει το βιβλίο, δίνει μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα ακριβώς αυτήν την αίσθηση του ανοίκειου. «Χώρος οικείος και ξένος μαζί, χώρος ενδιάμεσος ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, χώρος αίσθησης και εμπειρίας που κατοικεί τους θεατές», σύμφωνα πάλι με τη σπουδαία αυτή κινηματογραφίστρια, θεωρητικό του σινεμά και εκπρόσωπο μιας πρωτοποριακής και ονειρικής κινηματογραφικής γραφής, Α. Αγγελίδη.

Με τα όσα συμβαίνουν, μία μέσα με εγκλεισμούς και μία έξω, που όμως νιώθεις και πάλι ως έγκλειστος, με μια ρευστή πραγματικότητα που συμβαδίζει με μια σχεδόν σιδερόφραχτη (κυβερνητική και όχι μόνο) κανονικότητα, ίσως τελικά και πάλι το καλό σινεμά (ή μια κουβέντα γύρω από αυτό έστω) δώσει κάποιες διεξόδους.

πηγή: Η Εφημερίδα των Συντακτών